Bron: De Pers

20 mei 2010

Door: Camil Driessen & Petra Janbroers

Nederland moet een voorbeeld nemen aan de VS, waar doodzieke patiënten wél probleemloos mediwiet krijgen. ‘Ik word medisch vluchteling.’

Amsterdamse Jackie (46) kweekt stiekem haar eigen, illegale wiet. Ze heeft de darmziekte van Crohn en rookt het tegen de pijn en de misselijkheid, zodat ze kan eten. Jackie is een van de naar schatting tienduizend chronisch zieken in Nederland die worden gedupeerd door het Nederlandse beleid voor medicinale marihuana. Net als bij vele anderen werken de enige drie soorten goedgekeurde ‘staatswiet’ van het bedrijf Bedrocan in Veendam niet bij haar. ‘Daardoor is er een ondergronds netwerk ontstaan van patiënten die elkaar helpen’, vertelt ze. ‘Ik kan elke dag gearresteerd worden. Als de situatie hier niet snel verandert, vertrek ik naar Amerika als medisch vluchteling.’

Jackie gaat al regelmatig naar Colorado, waar haar vriend Bret caretaker is. In die staat mogen medicinale cannabispatiënten ‘verzorgers’ aanwijzen om hun mediwiet te verbouwen. Het wordt er ook verkocht indispensaries: cannabisapotheken waar tientallen soorten te koop zijn. Inclusief ijs en cake voor patiënten die het oraal moeten innemen. Jackie mag er naar binnen omdat ze een medisch paspoort van de staat kreeg.

Nederland heeft een reputatie op cannabisgebied hoog te houden, maar wordt voorbij gestreefd door de Verenigde Staten. In het land waar je voor drie keer gearresteerd worden met een zakje wiet levenslang de bak in kan draaien, neemt de legalisering van het bezit en gebruik van cannabis voor medische doeleinden een vlucht. Sinds in 1996 Californië als eerste staat medicinale marihuana legaliseerde, volgden dertien andere Amerikaanse staten – de laatste was New Jersey, waar de gouverneur eind januari zijn handtekening zette.

De veertien (Alaska, Californië, Colorado, Hawai, Maine, Michigan, Montana, Nevada, New Jersey, New Mexico, Oregon, Rhode Island, Vermont en de staat Washington in het westen van het land) hanteren alle hun eigen pot policy. New Jersey is de enige staat waar patiënten niet thuis of in een andere vorm, zoals in Colorado, eigen plantjes mogen kweken.

Dat dreigt trouwens ook in Washington DC, de jongste spruit aan de cannabisplant. Vorige maand keurde de gemeenteraad van de Amerikaanse hoofdstad unaniem het gebruik en bezit van mediwiet goed. Eind dit jaar moeten er vijf distributiecentra in het politieke hart van het land verrijzen waar gekwalificeerde patiënten ruwweg maximaal 115 gram in dertig dagen kunnen kopen. In tegenstelling tot in Nederland komen mensen met lage inkomens in aanmerking voor gereduceerde prijzen of gratis verstrekking.

Wat Washington extra interessant maakt, is dat ‘DC’ geen staat is met souvereine juridische bevoegdheden, maar een federaal district. Het Congres moet het wetsvoorstel van de gemeenteraad goedkeuren. En daarmee komt het debat over medicinale marihuana in Amerika voor het eerst op nationaal niveau terecht.

Obama

Uit angst dat het Congres het wetsvoorstel zal afschieten hebben de beleidsmakers van DC voor een heel voorzichtige aanpak gekozen. President Barack Obama stak als student graag een joint op en draait in tegenstelling tot ex-president Bill Clinton ook niet om het inhaleren heen (‘Daar doe je het toch voor?’, aldus Obama) maar de Controlled Substances Act verbiedt de teelt, het bezit en gebruik van, en de handel in marihuana, ook voor medicinale doeleinden. Het ministerie van Justitie kan lieden die deze federale wet aan hun laars lappen vervolgen, ook in individuele staten, ook als het om erkende medicinale cannabisgebruikers gaat. Dat heeft het Hooggerechtshof in 2005 nog eens bevestigd.

De regering-Obama, met drugs-tsaar Gil Kerlikowske als felle woordvoerder, is tegen de legalisering van marihuana (zie kader), maar heeft laten doorschemeren patiënten die op advies van de dokter mediwiet gebruiken met rust te laten, zolang die zich aan de wetten houden van de staat waar ze wonen.

Het plan in Washington is de teelt te licenseren aan vergunninghouders. Die mogen binnenshuis dan maximaal 95 planten elk cultiveren. Het aantal geplande ‘hasj-apotheken’ komt neer op één dispensary op 120.000 inwoners. Voorstanders vinden dat absurd. Ter vergelijking: in Los Angeles is er één op de 9.860 inwoners. Denver, Colorado, voert de lijst aan met één op 3.020 mensen. Enthousiaste wietgebruikers uit Denver wijzen graag de bijnaam van hun stad: The Mile High City (de stad ligt precies 1.609 meter boven zeeniveau). Get it?

In de Amerikaanse pers is de naam Bedrocan al gevallen als mogelijke vergunninghouder voor de mediwiet in de hoofdstad. Bedrocan-directeur Tjalling Erkelens laat vanuit Amerika weten dat zijn bedrijf niet produceert in of exporteert naar de VS vanwege internationale afspraken en federale wetten. ‘Wel kunnen wij onze kennis exporteren’, aldus Erkelens. ‘Daarom zijn we hier momenteel. Sinds de verkiezing van Barack Obama is de situatie hier ook versoepeld.’

Slechte staatswiet

In Nederland gebruiken zo’n 300 patiënten de ‘staatswiet’ van Bedrocan. Ze wordt op de markt gebracht door het Bureau Medicinale Cannabis (BMC), onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid. Via apotheken wordt aan patiënten op recept geleverd. Om de kritiek dat zijn wiet bij veel patiënten niet aanslaat draait Erkelens heen: ‘De drie soorten zijn altijd beschikbaar en altijd van exact dezelfde kwaliteit. Patiënten weten precies waar ze aan toe zijn als ze een van deze soorten gebruiken. Dat in tegenstelling tot de cannabis hier in de VS, die is van ongecontroleerde kwaliteit en onbekende herkomst.’

De duizenden ernstig zieke Nederlanders voor wie Bedrocan niet werkt hebben twee alternatieven: wiet kopen in de coffeeshop of zelf kweken. ‘Ik heb geluk dat een coffeeshop me uit medelijden korting geeft’, vertelt Rudolf (53), die hiv heeft. ‘Veel patiënten zijn arbeidsongeschikt en hebben dus geen geld om dagelijks meerdere grammen te kopen en zelf kweken kost een fractie van de coffeeshopwiet. Het is de wet overtreden of doodgaan’, zegt hij.

Rudolf raakte ruim vijftien jaar geleden besmet met het hiv-virus toen hij zich als intensive care verpleger prikte aan een besmette naald. Doktoren gaven hem nog anderhalf jaar, tot hij mocht meedoen aan een experiment met nieuwe medicijnen. Om die dagelijkse aidsmedicijnencocktail binnen te houden moest Rudolf een handvol pillen slikken tegen misselijkheid, maar die werkten niet. Bijna dood ontdekte hij cannabis. ‘Het helpt tegen de misselijkheid zodat ik mijn medicijnen niet uitkots. Een keer mijn medicijnen niet binnenhouden kan me mijn leven kosten.’

Jackie kweekt haar eigen wiet. ‘Dat kost me zeker zesduizend euro per jaar.’ En altijd ligt het gevaar van een politie-inval op de loer. ‘Wij kunnen niet anders. Omdat de overheid niets doet, hebben wij het recht om ons leven te redden’, verdedigt Rudolf de noodgedwongen kwekers.

Daar is zelfs de Hoge Raad het mee eens. In 2008 gaf die MS-patiënt Willem Moorlag na een slepende juridische strijd gelijk. De politie had zijn plantenkwekerij opgerold, maar van de Hoge Raad mocht Moorlag wel ongestraft voor eigen gebruik wiet kweken. Van de officiële staatswiet van Bedrocan kreeg hij hoofdpijn.

Al jaren regent het klachten over de Bedrocanwiet. ‘Takkewiet’ noemde de hiv-verening het in haar maandblad. Volgens Moorlags advocaat Willem Anker moet de Opiumwet worden gewijzigd zodat er een uitzonderingsclausule komt dat patiënten die slecht reageren op de staatswiet zelf mogen telen. Van de uitspraak van de Hoge Raad gaat geen jurisprudentie uit, dus moet iedere patiënt zijn eigen strijd voeren tot aan de hoogste rechtsorganen.

Overheidsbemoeienis

Tot 2003 was er weinig aan de hand in Nederland, er waren clandestiene initiatieven waardoor patiënten bevoorraad werden. Zo’n 1.000 apotheken verkochten cannabis van het bedrijf Maripharm uit Rotterdam. Het medicijn was ook verkrijgbaar via patiëntenorganisatie PMM. Dat werd naar oer-Hollandse traditie gedoogd.

Maar Den Haag vond dat daar een einde aan moest komen. De levering was illegaal en onwenselijk omdat patiënten zonder medische begeleiding geneesmiddelen aanschaften.

Het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) kreeg een monopolie op cannabisverstrekking en stelde een producent aan. Niet Maripharm, waar patiënten positief over waren, maar Bedrocan uit Veendam. ‘Die hadden helemaal geen ervaring met het leveren aan patiënten. Wij leverden via 1.100 apotheken al jaren aan patiënten en gaven ze altijd een vragenlijst mee waardoor we de soorten konden doorontwikkelen’, zegt directeur Marcel de Wit van Maripharm.

Hij staat te trappelen om weer aan apotheken te gaan leveren. ‘De soort waar patiënten destijds gelukkig mee waren is van de Indica-plant, die werkt volgens de medische literatuur beter. Bedrocan heeft alleen Sativa- soorten.’ Daarvan mag Bedrocan niet afstappen omdat ze van BMC alleen maar de drie huidige soorten mag kweken.

Dat die wiet voor duizenden patiënten niet werkt, is al jaren bekend in Den Haag. Maar alleen D66-Kamerlid Boris van der Ham neemt het op voor de doodzieke patiënten. In een initiatiefnota voor toegankelijker medicinale cannabis die in maart in de Kamer werd besproken, pleit hij voor meer soorten staatswiet. Ook moet medicinale cannabis in het basispakket van de zorgverzekering worden opgenomen. Dat zou de overheid slechts 1,3 miljoen euro kosten. Mediwiet is zelfs veel goedkoper dan de dure pijnstillers en andere medicijnen die wel probleemloos worden voorgeschreven. ‘In Nederland ligt bij veel artsen een taboe op medicinale cannabis vanwege het negatieve imago van recreatief gebruik’, stelt Van der Ham.

Voor Rudolf en Jackie – die nog nooit een joint hadden gerookt tot ze ziek werden – valt te hopen dat het nieuwe kabinet er voor zorgt dat Nederland wel fatsoenlijk omgaat met mediwiet. Ze worden al jaren juridisch tegengewerkt door overheidsinstanties als DWI en GGD. Beide hadden voorschriften van de huisarts die stelden dat ze dagelijks meerdere grammen nodig hadden. ‘Deze mensen hebben een leuke manier gevonden om hun verslaving te bekostigen’, stelde de DWI dan. Getuigenissen van dokters en andere deskundigen ten spijt.

‘Den Haag heeft altijd de mond vol over die verpleegkundige, die leraar en die politieagent, maar ze moeten niet ziek worden want dan zijn ze de lul’, briest Rudolf.

Republish