Door Victor Everhardt, Paul Depla en Rob van Gijzel

13 maart 2015

Biedt het vertrek van de liberaal Ivo Opstelten kansen voor een liberaler drugsbeleid? Deze vraag wordt vaak gesteld de laatste dagen. De voormalig minister van Veiligheid en Justitie was de personificatie van een achterhaald en repressief cannabis- en coffeeshopbeleid. Een beleid dat al enige tijd niet meer kan rekenen op draagvlak in Nederland.

Dat laat het Manifest Joint Regulation zien dat is ondertekend door 56 gemeenten die meer dan 80% van de coffeeshops binnen hun gemeentegrenzen hebben. En 60% van de Nederlandse bevolking, waaronder ook een meerderheid van VVD-stemmers, ondersteunt het initiatief om te komen tot een alternatief voor het huidige improductieve cannabisbeleid. Kortom: een breed levende wens naar een meer liberale, integrale aanpak van het cannabisbeleid.

Combineer zachte en zakelijke aanpak

Wij stellen een aanpak voor met een goede balans tussen belangen voor de volksgezondheid, de veiligheid en het hard aanpakken van criminele organisaties. Elk van deze pijlers vergt een eigen aanpak. Cannabisgebruik door volwassenen verbieden heeft helemaal geen zin. Beter is een preventieve aanpak die mensen informeert en waarschuwt voor gezondheidsschade en ze helpt om weerstand te bieden tegen het gebruik als de druk en verlokking erg groot worden. Belangrijk zijn verder mogelijkheden voor kwaliteitscontrole op de samenstelling en productie van cannabis die gekocht wordt in coffeeshop of die geteeld wordt in clubverband. Binnen deze pijler is sprake van een gecombineerde zachte en zakelijke aanpak. Zacht op de persoon, zakelijk op het middel, de productie, de opslag en het transport.

Voor de leefbaarheid en veiligheid van wijken is het belangrijk om de wildgroei te stoppen van kleine, brandgevaarlijke wietplantages, deels door kleine zelfstandigen, deels door stromannen van criminele netwerken. Hier is een harde, repressieve aanpak nodig die verder gaat dan het jaarlijks oprollen van grote aantallen, vaak kleine plantages. Dat is het plukken van laaghangend fruit. Wij willen een aanpak die ruimte biedt om de grote jongens en hun criminele netwerken op te rollen. De recherchecapaciteit gericht op criminele organisaties in de drugswereld wordt makkelijker te richten, door de teelt voor coffeeshops te certificeren en toe te wijzen aan bonafide telers. Hiermee is niet alle teelt door criminele organisaties uitgebannen. Aanvullende inspanningen blijven dringend nodig. Maar de winst zit hem in een aanzienlijke verkleining van de afzetmarkt voor criminele organisaties, meer tijd en ruimte om gericht te rechercheren en daarmee een grotere pakkans.

Start met pilots

Al veel te lang hebben het drugsbeleid en het cannabisbeleid last van politics based on opinion. Wij staan een aanpak voor die uitgaat van policy by proof, ofwel: reguleren op basis van wat we weten in plaats van wat we vinden. Daarom zijn wij voorstander van experimenten in plaats van besluitvorming over regulering en certificering van cannabis en de cannabismarkt. We stellen voor om in een aantal gemeentes met pilots te starten, deze goed te evalueren en de resultaten onderling te vergelijken. Dat wat werkt houden we vast.

Van dingen die niet werken nemen we afstand. Deze werkwijze leidt tot beleid dat werkt.

In Den Haag heeft het de afgelopen periode voorstellen en moties geregend over een nieuw alternatief cannabisbeleid. Maar die haalden het niet door het persoonlijke veto van de voormalig bewindsman. Wij vragen om nu in te zetten op een minister die bereid is tot een open, op feiten gebaseerde dialoog. Die het OM instrueert om deelnemers aan de experimenten niet te vervolgen en die samen met politie en OM actief wil meedenken aan het ontwikkelen, uitvoeren en kritisch constructief volgen van de experimenten. Bij deze nodigen wij de nieuwe minister uit.

Victor Everhardt, wethouder Volksgezondheid gemeente Utrecht

Rob van Gijzel, burgemeester gemeente Eindhoven

Republish