Wat Europa over drugsbeleid kan leren van Latijns-Amerika

Een beetje cannabisconsument houdt in de gaten wat er in de rest van de wereld gebeurt op het gebied van legalisering. Zo wordt er van 19 tot 21 april dit jaar in New York een speciale vergadering van de VN gehouden over de wereldwijde impact van het drugsbeleid. In de aanloop naar ‘UNGASS 2016’, zoals die vergadering heet, organiseerde Encod in samenwerking met de Latijns-Amerikaanse Federatie van Vlaanderen een debat over de rol van Latijns-Amerika in UNGASS.

Wie vuurwerk had verwacht kwam bedrogen uit, want de twee partijen in het debat, vertegenwoordigers van de ambassades van Mexico (Luís Elizondo) en Uruguay (Ignacio Gonzalez) waren het eigenlijk helemaal met elkaar eens. UNGASS 2016 moet het startschot worden van een ander drugsbeleid gebaseerd op feiten en niet op moraal.

Als er een continent is waar de war on drugs al decennia rampzalig huishoudt is het Latijns-Amerika wel. Alleen al in Mexico zijn de afgelopen 10 jaar bij het geweld tussen de drugskartels 100.000 doden gevallen, bijna 6 keer zoveel als de burgerslachtoffers in de oorlog in Afghanistan in dezelfde periode. Daarnaast zijn 60.000 mensen verdwenen, onder wie 43 studenten die op weg naar een protestdemonstratie tegen de Mexicaanse regering in september 2014 door de lokale politie werden gearresteerd en uitgeleverd aan een lokale drugsbende met de mededeling dat het hier om concurrenten van een rivaliserend kartel ging. De illegale drugseconomie laat in heel Latijns-Amerika zijn sporen na.

Geen wonder dus dat er juist in dit continent veel mensen rondlopen die liever vandaag dan morgen een eind willen aan de drugsoorlog. Een van hen is de ex-president van Uruguay, José Mujica. Onder zijn leiding besliste het kleine buurland van Brazilië en Argentinië in december 2013 om productie van cannabis voor eigen gebruik en distributie via Cannabis Social Clubs en apotheken te legaliseren.

Ondertussen zijn we ruim 2 jaar verder en het nieuwe systeem is nog altijd niet echt in werking getreden, maar wel hebben 5 Amerikaanse staten het voorbeeld van Uruguay gevolgd en zijn Chili, Colombia, Jamaica, Canada en Costa Rica goed op weg om hetzelfde te doen. Had de Nederlandse regering een fractie van de daadkracht van haar Latijns-Amerikaanse collega’s, de achterdeur van de coffeeshop zou al lang gereguleerd zijn.

Geen wapens maar economische ontwikkeling

Ook Mexico is vragende partij voor een nieuw drugsbeleid, zo betoogde Luis Elizondo. Een beleid waarin de mens centraal staat, en niet de drug die hij of zij gebruikt. De strijd tegen drugshandelaars als Joaquin ‘El Chapo’ Guzman onlangs wederom gearresteerd na zijn spectaculaire ontsnapping vorig jaar, kan volgens Elizondo niet gewonnen worden met wapens maar met economische ontwikkeling gebaseerd op rechtvaardigheid, eerlijke handel en samenhorigheid.

Dat zo’n ontwikkeling pas van start kan gaan als het drugsverbod van tafel is, wilden beide heren niet gezegd hebben. Maar Ignacio Gonzalez, de officiële vertegenwoordiger van Uruguay, betoogde dat zijn land de eerste stap naar drugsvrede niet betreurt. Ook al duurt het allemaal wat langer dan oorspronkelijk gedacht om het definitieve reguleringsmodel van de rails te krijgen.

Thuiskwekers in Uruguay

In Uruguay geldt sinds december 2013 dat elke cannabisconsument die zich als zodanig laat registreren het recht heeft op ofwel thuisteelt van 6 planten, ofwel lidmaatschap van een Cannabis Social Club (deze clubs mogen maximaal 45 leden hebben en 99 planten kweken, die in of bij het clubhuis moeten worden gekweekt), ofwel klant worden bij een apotheek waar de onder staatstoezicht gekweekte cannabis voor 1,08 euro/gram zal worden verkocht.

Toch zijn er tot nu toe maar enkele duizenden Uruguayanen geregistreerd als thuiskweker of lid van een CSC – een fractie van de 150.000 cannabisconsumenten) – terwijl het systeem om cannabis via de apotheker te distribueren pas in de zomer van 2016 op punt zal staan. Kan het spijtige feit dat de regering heeft besloten om het aantal soorten dat in het land legaal mag worden geteeld tot 5 te beperken en de zaden van deze planten ook nog eens genetisch te markeren om ze gemakkelijker traceerbaar te maken daar voor iets tussen zitten?

Volgens Gonzalez verloopt het experiment naar ieders tevredenheid, en zijn sommige maatregelen nodig om het verwijt te vermijden dat Uruguayaanse cannabis in buurlanden zou opduiken. De intentie blijft om een vreedzaam alternatief te ontwikkelen voor een beleid waarvan iedereen nu toegeeft dat het mislukt is. Uruguay zal eerst haar eigen ervaringen moeten opdoen om als model te dienen voor anderen.

Mexicaanse activisten

Aan het slot van de avond kwam ook nog even SMART ter sprake, de ‘Sociedad Mexicana de Autoconsumo Responsable y Tolerante’ – Mexicaans Verbond voor Verantwoord en Tolerant Eigen Gebruik. Onder deze naam slaagden een groep Mexicaanse activisten er in oktober 2015 in om hun Hooggerechtshof te overtuigen van het universele recht van ieder mens om planten te telen voor eigen gebruik. Als gevolg ligt er nu een wetsvoorstel op tafel om cannabisteelt voor eigen gebruik en in clubverband toe te staan.

Op weg naar legalisering

Op verschillende plaatsen in de wereld worden er dus allemaal positieve stappen gezet naar legalisering, ’t is nog een beetje uitzoeken hoe we dat op wereldvlak het beste kunnen aanpakken. Met vallen en opstaan komen we er wel. Je kunt het vergelijken met de Processie van Echternach, twee stapjes vooruit en ééntje terug achteruit maar ons doel komt wel steeds dichterbij. En wat de regeringen ook mogen beslissen op hun VN-toppen, uiteindelijk zullen burgers het recht om van de natuur gebruik te maken zoals het hun goeddunkt, blijven opeisen. De geest is uit de fles.

Revel E.

Republish