Bron: De Pers

6 december 2007

Door: Marten Blankesteijn / Myrthe Hilkens

Repressie werkt niet

Legalisering van alle drugs zal de volksgezondheid ten goede komen. Dat
stellen niet de minste experts: de cocaine wordt zuiverder, de
THC-waardes in cannabis dalen en goede bijsluiters helpen.

‘Ik ervaar het als een paternalistische terreur dat overheden zich
wereldwijd bemoeien met het drugsgebruik van individuen. Ronduit
geschift, vind ik het.’ Aan het woord is dr. Erik van Ree, die aan de
Universiteit van Amsterdam de leerstoel Oost-Europese geschiedenis en
Oost-Europakunde bekleedt. In zijn vrije tijd gebruikt hij soms
roesmiddelen. ‘Af en toe een lijntje coke of een pilletje, voor mij is
het volkomen normaal. Een kleine minderheid komt door gebruik van
verdovende middelen in de problemen, de meerderheid weet er verantwoord
mee om te gaan. Ik ook.’

Eind vorige eeuw vocht Van Ree voor een drugstolerant beleid. Samen met
wetenschappers, mensen uit de verslavingszorg en het bedrijfsleven
zetelde hij in het Comite voor Recreatief Drugsgebruik. Voorstanders van
decriminalisering en legalisering van drugsgebruik, tegenstanders van
het geldende totaalverbod. ‘Ik stopte destijds veel energie in de strijd
voor legalisering. Nu niet meer. Het systeem zit muurvast, terwijl
talloze intellectuelen zien dat repressie geen vruchten afwerpt.’ Naar
aanleiding van het legaliseringspleidooi van Eric Nordholt en Theo de
Roos, respectievelijk oud-hoofdcommissaris van de politie Amsterdam en
hoogleraar strafrecht, vorige week in deze krant, gooit nu ook Van Ree
zijn stem nog eens in het debat.

‘Een belangrijke reden om niet aan het huidige totaalverbod te tornen is
dat we niet weten wat de gevolgen van legalisering zullen zijn. Ik denk
dat Nederland die effecten juist wel kent. Paddo’s en cannabis kun je op
legale verkooppunten halen. Het staat gebruikers bij wijze van spreken
vrij om elke voorraadkast thuis vol te proppen met drugs. Dat gebeurt
niet. Met andere woorden, het valt allemaal wel mee. Ik denk dat met
harddrugs hetzelfde zal blijken.’

Dat vermoedt ook Gust de Wit, voormalig raadslid van de PvdA in
Amsterdam, oud-medewerker van de GGD en tegenwoordig directeur van een
eigen praktijk voor mensen met verslavingsproblemen. ‘Als heroine legaal
wordt, ga jij niet naar de winkel om het te kopen. Ik ook niet. Het is
eigenlijk als met auto’s, daarmee kun je ook 180 kilometer per uur
rijden. Als je botst ben je dood, dus rijdt het gros van de mensen
rustiger.’

Verslaafde die veilig gebruikt, kan oud worden

Honderden miljarden euro’s vliegen wereldwijd over de toonbank, in een
poging drugs, de handel daarin en het gebruik ervan te verbannen.
Volgend jaar bespreken landen aangesloten bij de Verenigde Naties (VN)
de resultaten van de drugsbestrijding tot nu toe.

Een wereld zonder verdovende middelen in 2008, het doel van de VN,
blijkt tien jaar later gestoeld op kinderlijke naiviteit. De Wit: ‘Ook
in de verslavingszorg gaat vreselijk veel geld om. Veel groepen
hulpverleners die zich met dezelfde club probleemgevallen bemoeien. Ze
verzinnen telkens nieuwe behandelplannen, evalueren de oude niet en gaan
weer verder. Een eindeloos proces.’

Gevangen in mythische spookbeelden en angsthypnoses van de spuitende
Christiane F. en de zwaar verslaafde David S. houdt iedereen echter stug
vast aan repressie als methode om roesmiddelen te bevechten, stelt Van
Ree. ‘Terwijl in de wetenschap de correlatie tussen enerzijds beleid en
anderzijds gebruik geen duidelijk beeld laat zien. In de Verenigde
Staten praten leiders over de war on drugs, zo repressief zijn ze, en
toch zijn de problemen daar veel groter dan hier.’

Die conclusie onderschrijft Peter Cohen, nu gepensioneerd maar voorheen
directeur van het Centrum voor Drugsonderzoek. ‘Overal ter wereld gelden
cannabisverboden, overal wordt er op gejaagd, maar de verschillen tussen
landen zijn enorm groot. In Nederlandse coffeeshops kun je zonder
problemen cannabis kopen, maar op Europese lijsten staan we wat betreft
gebruik in de middenmoot. Er is geen relatie tussen beleid en de
hoeveelheid drugsgebruik.’ Hij vergelijkt het met de abortuswetgeving.
‘Het legaliseren van abortussen heeft in Nederland niet geleid tot meer
abortussen. Wel tot veiliger abortussen.’

Het motief van de volksgezondheid – de politiek beschermt de burger
tegen de schadelijke gevolgen van drugs met goede bedoelingen – maakt op
de heren weinig indruk. Sterker nog, misschien dat legalisering ook op
dat terrein voordelig uitpakt. Zo wijst De Wit op de (te) hoge
THC-waarden in cannabis. ‘Als de overheid softdrugs eindelijk echt zou
legaliseren kan ze het THC-gehalte gaan controleren. Nu zit er, door
gebrek aan controle, te veel THC in cannabis. Dat kan bij sommige jonge
mensen nare symptomen veroorzaken.’

Van Ree: ‘Binnen mijn gedroomde systeem hebben consumenten te maken met
legaal gecontroleerde stoffen, zonder vervuiling, zonder bijwerkingen.
Wanneer alle spullen op eenzelfde plek verkocht worden, kunnen
verkoopmedewerkers bovendien voorlichting geven en bij elk product een
bijsluiter verstrekken. Daarin staat dan bijvoorbeeld waarmee je die
drugs niet moet combineren. Ik zie het probleem echt niet.’ Hieraan
voegt Cohen toe: ‘Legalisering van drugs zal niet veel invloed hebben op
de hoeveelheid gebruik, maar we kunnen wel veel meer toezicht uitvoeren
op probleemgebruikers. Er zullen minder ongelukken zijn, meer controle
op de kwaliteit en sterkte van de drugs en we kunnen een leeftijdsgrens
instellen.’

Roel Kerssemakers van Jellinek, een instelling waar mensen
drugsvoorlichting kunnen krijgen of hulp bij problemen, wijst op de
mogelijkheden van accijnsheffingen. ‘Een jointje kost momenteel niet
meer dan een of twee euro. Spotgoedkoop dus. Die prijs verlaagt de
drempel. Als de overheid leverancier wordt, kan er accijns geheven
worden. Cannabis duurder, wellicht minder gebruikers.’ Mocht een
experiment met de legalisering van cannabis positief uitpakken, voegt
Kerssemakers toe, dan staat Jellinek open voor proeven met andere drugs.

Heroine, een drug die als extreem gevaarlijk te boek staat, wordt
momenteel al legaal verstrekt. ‘Aan een zeer selecte groep verslaafden’,
vertelt De Wit. ‘De ontvangers moeten aan heel veel regels voldoen. De
eerste onderzoeken geven aan dat het met de mensen die nu legaal
medische heroine verstrekt krijgen, heel goed gaat. Zo zie je, als
verslaafden op een veilige manier kunnen gebruiken, kunnen ze er best
oud mee worden. Ik ben voor legalisering.’

De roep om tolerantie en een progressieve aanpak komt in een periode dat
de Nederlandse politiek neigt naar meer repressie. De paddo staat vanaf
volgend jaar op de lijst van verboden middelen. Op feesten controleert
de politie bezoekers streng op het bezit van verdovende middelen, zelfs
anaalonderzoeken passeren de revue. Twee drugs komen tot dusver goed
weg. ‘En dat terwijl tabak enorm verslavend is’, aldus een
verontwaardigde Van Ree. ‘Alcohol kan net zo verwoestend zijn als elke
andere drug’, vult een even verontwaardigde De Wit aan.

‘Als je een debat of symposium organiseert over drugsbeleid, vind je
nauwelijks een intellectueel die de repressieve aanpak wil komen
verdedigen. Het snijdt geen hout. Maar goed, je kunt op dit terrein
lullen tot je erbij neervalt, er verandert uiteindelijk geen bal. De
tijdsgeest maakt een transformatie door richting meer verboden, meer
onderdrukking. Het valt me op dat er ondertussen nauwelijks jonge mensen
opstaan om de fakkel van ons over te nemen.’ Alcohol en tabak zijn bijna
net zo schadelijk als harddrugs. Tot die conclusie kwamen wetenschappers
van de universiteit van Bristol eerder dit jaar. Vijf jaar lang
analyseerden de onderzoekers de verslavende werking van de drugs en de
schade die het middel aanrichtte aan het lichaam van de gebruiker en de
samenleving. Uit de ranglijst die de onderzoekers samenstelden blijkt
dat alcohol en tabak minder gevaarlijk dan heroine en cocaine zijn, maar
gevaarlijker dan harddrugs als ecstasy en LSD.Alcohol en harddrugs even
schadelijk?

Weinig drugsdoden

In 2005 overleden in Nederland bijna 19.000 volwassenen aan de directe
gevolgen van roken. Alcohol benam 800 Nederlanders direct het leven, en
nog eens 1000 indirect. Drugs staat onderaan het lijstje. Uit de
Doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek
blijkt dat in 2005 122 mensen overleden aan een overdosis. Vergeleken
met andere Europese lidstaten is de drugssterfte in Nederland laag.

Republish